طرحهای حمایتی فصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از کتابفروشیها با ثبتنام برای برگزاری طرح بهارانه کتاب در واپسین روزهای ماه پایانی بهار 1400 ادامه پیدا کرده است،؛ طرحی که در طول شش سال گذشته برگزار شده و موافقان و مخالفانی دارد.
وزارت ارشاد و مؤسسه زیرمجموعهاش خانه کتاب در وضعیت فعلی برگزاری این طرح را بهترین نوع حمایت از کتابفروشیها میدانند، اما کتابفروشان در دورههای پیشین بارها اعلام کردهاند که این طرحها اگرچه سودی هر چند ناچیز را روانه دخل کتابفروشیهای میکند، اما به عنوان یک طرح حمایتی چندان تاثیری روی کسب و کارهای مرتبط با فروش کتاب ندارد.
در مقابل کتابفروشان بسیاری طی چند ماه اخیر از وزارت ارشاد خواستهاند که طرحهایی چون برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب را که به ضرر کتابفروشان است، تعطیل کند؛ موضوعی که محسن جوادی معاون فرهنگی وزارت ارشاد آن را امکانپذیر نمیداند چرا که به اقتصاد ناشران گره خورده است.
حالا چند روزی است که ثبتنام برای طرح بهارانه کتاب آغاز شده است و کتابفروشانی نیز از آن استقبال کردهاند، اما به واقع برگزاری این طرحها چه تأثیری روی اقتصاد کتابفروشیها دارد؟ آیا اعداد و ارقام اعلام شده در هر دوره برای فروش کتاب، صرفاً یک عدد و رقم است یا در عمل نیز دخل کتابفروشان را به رونق میاندازد؟
نادر قدیانی، مدیر انتشارات قدیانی، از جمله کتابفروشان حاضر در طرحهای فصلی است. وی در گفتوگو با خبرنگار تسنیم، با اشاره به برگزاری طرح بهارانه کتاب و تأثیری که این طرحهای حمایتی بر اقتصاد کتابفروشیها دارند، گفت: طبیعتاً به لحاظ اقتصادی وجه حمایتی که از برگزاری این طرحها نصیب کتابفروشیها میشود، یک یا دو میلیون تومان است؛ بنابراین حمایت اقتصادی این طرحها برای کتابفروشان بسیار کمرنگ است.
وی ادامه داد: اما موجی که در خرید کتاب در یک سطح اتفاق میافتد و موجب مراجعه مردم به کتابفروشیها میشود، به صورت غیرمستقیم موجب رشد فروش کتابفروشها میشود. بنابراین اینکه به صورت مستقیم روی اقتصاد کتابفروشیها تاثیر نمیگذارد صحیح است.
مدیر کتابفروشی قدیانی تصریح کرد: اکنون در طرح 700 کتابفروشی فعال هستند، این نشان میدهد چقدر سیستم کتابفروشیها ما از نظر استانداردهایی چون دسترسی به شبکه اینترنت فعال، فروش مجازی و … ضعیف هستند، اگر ترتیبی اتخاذ شود که 500 کتابفروشی ضعیفتر نیز که اینترنت و زیرساختهای لازم برای حضور در طرحهای فصلی را ندارند، به این جمع اضافه شود، تاثیرات بر اقتصاد نشر و کتاب و کتابخوانی افزایش پیدا میکند.
وی با بیان این مطلب که خانه کتاب و ادبیات ایران باید نرمافزارهای خود را توسعه دهد، گفت: باید ترتیبی اتخاذ شود که اطلاعات کتابفروشان عضو طرح به صورت کامل درج شود، مردم نیز دسترسی وسیع به این اطلاعات داشته باشند. کتابفروش باید بداند کتابی که مشتری میخواهند، برای کدام نشر و کجا موجود است؟ تا بتواند آن را سفارش دهد.
خانه کتاب باید اطلاعات کامل نشر کتاب را در دسترس عموم قرار دهد
قدیانی گفت: سالهاست که خانه کتاب باید به این سمت حرکت میکرد که امکانات سختافزاری و نرمافزاری اطلاعات کتابهای منتشر شده در کشور را کاملتر کرده و در اختیار عموم قرار دهد. تکمیل این اطلاعات به لحاظ زیرساختی کمک بزرگی در جهت رشد کتاب و کتابخوانی است.
وی در پاسخ به این پرسش که برخی از کتابفروشان معتقد هستند وزارت ارشاد طرح بهارانه را به بهانه رضایت کتابفروشان پیش از برگزاری نمایشگاه مجازی دوم برگزار کرده است، نمایشگاهی که کتابفروشان مخالف برگزاری آن هستند، گفت: اساساً سابقه این اختلاف بین کتابفروشان و ناشران از نمایشگاه دهم مطرح شد. که به نظر من فاقد پشتوانه کارشناسی است.
نمایشگاه مجازی کتاب سالی یکبار به جای نمایشگاه بینالمللی برگزار شود
قدیانی تصریح کرد: من معتقدم که نمایشگاه مجازی کتاب باید سالی یکبار به جای نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران برگزار شود، چرا که هم هزینههای بسیار برگزاری نمایشگاه بینالمللی را ندارد و هم در تمام ایران سطح دسترسی به نمایشگاه وجود دارد.
وی گفت: برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب موجب رشد کتابخوانی میشود و در نتیجه رشد کتابخوانی کتابفروشان نیز فروششان بیشتر میشود، در این دوران همهگیری کرونا مسئولان فرهنکی میتوانستند از فرصتها استفاده بسیار کنند که نکردند.
تولید در حوزه نشر پایین آمده است
قدیانی با اشاره به مشکلات پیش پای تولید در حوزه نشر اضافه کرد: کرونا اتفاقات مبارکی را برای نشر رقم زد و موجب آشتی بیشتر مردم با کتاب و کتابخوانی شد، اما به دلیل برخی اهمالها نشد که از این فرصت استفاده بسیار شود. شش ماه است که ناشران کاغذ دریافت نکردهاند، وزارت ارشاد یک روز میگوید، کاغذ دیگر نیست، یکروز میگوید در راه است، روز دیگر میگوید، هفته آینده میرسد. این موضوع تولید در حوزه نشر را در کشور پایین آورده است. در مجموع ما از معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عملکرد مثبتی در حوزه کتاب و کتابخوانی طی سالهای اخیر شاهد نیستیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود فروش با تخفیف کتاب در پلتفرمهای مجازی را نیز محکوم کرد و گفت: امنیت نداشتن ناشران و کتابفروشان پدیده جدیدی نیست و در طی این سالها رونق زیادی پیدا کرده است. کتابهای ناشران به راحتی تکثیر میشود و با تخفیفهای 50 درصد در سطح شهر میفروشند که ضربه بزرگی بر پیکر اقتصاد نشر است.