یادداشت

خوشه‌ای برای کتاب‌فروش‌ها

«تشکل خوشه» با عضویت کتابفروشان و توزیع کنندگان کتاب در جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در سال 89 شکل گرفته تا با کمک به پخش یکپارچه کتاب و محصولات فرهنگی انقلاب اسلامی یک خلاء بزرگ را با گردهم آوردن فعالان این عرصه پر کند. این تشکل در هفته گذشته نیز هشتمین نشست اعضای خود را در قم برگزار کرد.

تشکلی فقط برای توزیع

ایده ابتدایی این مجموعه تشکلی متعلق به کتابفروشان و ناشران و محملی برای ارتباط ناشران و شبکه توزیع کتاب بود اما به سویی رفت که ناشران در این شبکه حضور نداشته باشند و همه چیز در فعالان توزیع کتاب خلاصه شود. با تشکیل مجمع ناشران انقلاب اسلامی و حضور یک متولی برای حمایت و ارتباط بدنه ناشران انقلابی، نبود چنین تشکلی در حوزه ناشران انقلاب نیز برطرف شد و دیگر نیازی به حضور ناشران در تشکل خوشه وجود نداشت.

پاسخی به یک نیاز

این شبکه متشکل از توزیع کنندگان محصولات جبهه فرهنکی انقلاب است و کتاب مهمترین آنها به حساب می آید و بنابراین رویکرد اصلی محوریت فروش و توزیع کتاب است. اساس این ایده نیازهایی بوده که در سالیان طولانی متولی شاخصی برای آن وجود نداشته. کتابفروش هایی که تشکل های صنفی چندان قدرتمندی ندارند، حمایت چندانی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شامل حالشان نمی شود و سایر وزارتخانه ها نیز به آنها توجهی ندارند. در چنین موقعیتی تنها کسانی که می توانند به رشد و بقای فعالان حوزه توزیع کتاب و به خصوص حلقه آخر یعنی فروشگاه های کتاب کمک بکنند خود آنها هستند که باید کنار یکدیگر قرار بگیرند.

ساختار تشکیلاتی منسجم

ساختار این مجموعه به شکل یک انجمن است. در مجمع عمومی این تشکل 45 عضو اصلی آن حاضر هستند. برای عضویت در این تشکل ساختار وشرایط مشخصی وجود دارد. عضویت در ابتدا با احراز شرایط اولیه به صورت عضو مهمان است. بعد از طی مدت مشخصی و احراز شرایط دیگر، ارتقای عضویت هریک از این اعضای جدید از مهمان به عضو اصلی در مجمع عمومی به رای گذاشته می شود و با کسب آرای اکثریت اعضا این امر اتفاق می افتد. مجمع عمومی «تشکل خوشه» هر سال تشکیل جلسه می دهد و با برگزاری انتخابات یک هیئت مدیره انتخاب می کند که این هیئت مدیره نیز یک نفر را به عنوان دبیر اجرایی یا مدیرعامل تعیین و معرفی می کنند که هماهنگی و پیگیری امور جاری تشکل را انجام می دهد. در طی سالها 5 هیئت مدیره انتخاب شده است که اکنون نیز مشغول به فعالیت هستند. علاوه بر مجمع عمومی، هرسال یک گردهمایی دیگر نیز به صورت همایش عمومی دارند که همه اعضا از اصلی و مهمان در ان جمع می شوند و طی چند روز برنامه های مشترک مختلفی بر اساس انتقال تجربیات و بررسی مشکلات و تعریف ماموریت های جدید تشکل در آن برگزار می شود.

اعتبار جمعی

این تشکل علاوه بر افزایش همدلی و نزدیکی کتابفروشان و توزیع کنندگان محصولات فرهنگی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی یک هم افزایی نیز در عرصه افزایش اعتبار جمعی برای اعضای آن ایجاد کرده. این هویت به اسم تک تک این واحدها نیست بلکه مربوط به هویت جمعی یک تشکل است که در تعامل با نهادها و ارگان های مختلف و حتی ناشران برای همکاری با آنها ارزش افزوده ایجاد می کند و تاثیر بیشتری دارد.

آنها با این افزایش همبستگی فرصت های بیشتری در کنار یکدیگر ایجاد می کنند. از جمله آنها تقویت کتابفروشی های شهرستان در کنار تهرانی ها و پخش همزمان کتاب در سطح کشور برخلاف روال سنتی است که سابقا وجود داشت و طی آن تازه های نشر برای عرضه، چند ماه بعد از تهران به کتابفروشی ها شهرستان می رسید.

به هرحال ناشران برای توزیع کتابهایشان به توزیع کنندگان متعددی در سطح کشور نیاز دارند که علاوه بر اعتبار، از آنها شناخت کافی نیز داشته باشند و بتوانند کتابهای خود را که سرمایه اصلی یک ناشر هستند به کسی بسپارند که علاوه بر رفتار حرفه ای و خوش حسابی، دغدغه کافی برای فعالیت در فضای گفتمانی جبهه فرهنگی انقلاب نیز داشته باشند. این تشکل علاوه بر گسترش ویترین کتاب در سطح کشور با تعریف پروژه ها و طرح های مشترک مانند مسابقات و پویش های کتاب خوانی می تواند به قوام چنین فرایندی کمک کند.

ویترینی به گستردگی ایران

در میان اعضای این مجموعه حدود 10 پخش کننده حضور دارند که در تهران، قم، اصفهان و مشهد مستقر هستند. در این حوزه هنوز مشکلات حل نشده زیادی وجود دارد. بنای تشکل بر این است که اعضا علاوه بر به اشتراک گذاشتن دانسته ها و انتقال تجربیات، بتوانند کاستی هایی که در امر توزیع و پخش کتاب وجود دارد را برطرف کنند.گستردگی این تشکل به واسطه عضویت بیش از 80 کتابفروشی از شهرهای مختلف جنبه سراسری کشوری یافته است. این اعضا هریک مستقل و خصوصی هستند و بنا به انتخاب و مقتضیات خود در حرکت های گروهی و جمعی این تشکل همراه می شوند یا از آن حمایت می کنند. شرط مهم در عضویت کتابفروشی های تشکل خوشه غیر دولتی بودن آن ها است که دلایل خاص خودش را دارد.

کمک به تاسیس و تثبیت

«تشکل خوشه» بنای تصدی گری ندارد و کار اجرایی انجام نمی دهد. این تشکل یک ستاد است برای پیگری خدمات و اموراتی که مربوط به کتاب فروشی ها می شود. ایجاد زیرساخت ها از طریق هماهنگی ها با دو هدف صورت می گیرد:

اول امور «تاسیسی» که برای ایجاد و تشکیل فروشگاه های جدید کتاب و محصولات فرهنگی شکل می گیرد. یعنی این تشکل به دنبال این است که برای کسانی که می خواهند یک کتابفروشی جدید ایجاد کنند یک بسته آماده کنند و در اختیار آنها قرار دهد. این بسته می تواند از معرفی نوع دکور و چیدمان فروشگاه تا نحوه موضوع بندی و قفسه بندی کتاب و نرم افزار حسابدار و مدل مالی باشد تا مباحث محتوایی مربوط به شغل کتابفروشی، که با پشتوانه تجربیات اعضا و پژوهش های صورت گرفته در این عرصه انجام می شود.

جنبه دوم ایجاد زیرساخت برای امر «تثبیتی» است. یعنی هدف آن کسانی که هم اکنون در این عرصه حاضر و مشغول فعالیت هستند. با این هدف که این اعضا بتوانند با قوت در جای خودشان باقی بمانند و درعرصه کتاب و کتابخوانی فعالیت کنند. حل مشکلات عمومی و مشترک فعالان این عرصه نیز در زمره این زیرساختها قرار می گیرد. این مسئله با تبادل نظر و تعریف حرکت هایی بر اساس تدبیر و به دور احساسی عمل کردن در حوزه حساسی مثل نشر به منسجم شدن بازار کتاب جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی منجر خواهد شد.

تشکل خوشه متعلق به هیچ نهاد و ارگانی نیست. وابستگی به سازمان های دولتی یا عمومی هم در آن راهی ندارد. مجموعه کاملا «مردم نهاد» است و به شکل خصوصی در جهت کمک به امور صنفی و حرفه ای اعضا اداره می شود. البته با وجود ماهیت صنفی فعالیت های تفاوت های جدی با یک صنف رسمی دارد و وارد ساز و کارهای مربوط به آن هم نشده است.

 

علی اسماعیلی، رئیس انجمن خوشه

نمایش بیشتر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نوشته های مشابه