به گفته رئیس اتحادیه ناشران، دو مرکز توزیع کتاب‌های غیرقانونی شناسایی و پلمب شدند، آنها کتاب‌های عمومی و بخصوص رمان‌ها و آثار تاریخی را به طور غیرقانونی چاپ و توزیع می‌کردند. همین هفته گذشته بود که گزارشی از اوضاع قاچاق کتاب منتشر کردیم.
این معضل که تقریبا چند ساله شده بود و ناشران هم از حل آن ناامید، حالا با اتفاقات تازه‌ای روبه‌روست. اتفاقاتی که دیروز به شکلی گذرا به آن اشاره کردیم. در همین صفحه نوشتیم که ده وانت کتاب‌های قاچاق از کتابفروشی‌ها جمع شده اند و محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران که پیگیر این موضوع بود همراه با پلیس در این کتابفروشی‌ها حضور پیدا کرده و کتاب‌های غیرقانونی را جمع‌آوری کرده‌اند. کتاب‌های غیرقانونی در دو دسته قرار گرفته و با فروشندگان آنها برخورد شده است. دسته اول کتاب‌هایی هستند که مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را ندارند و از قدیم هم کنار خیابان توسط دستفروشان عرضه می‌شده‌اند. بماند که خیلی از دست‌دوم فروش‌ها هم در راسته انقلاب به طرفه‌العینی برایت هر کتابی را که بخواهی فراهم می‌کنند و مبلغ خوبی دریافت می‌کنند! دسته دوم هم کتاب‌هایی هستند که مجوزهای لازم را برای نشر دارند اما از سوی ناشری دیگر عرضه می‌شوند. ناشر دیگر البته متخلف است، او کتاب پرفروش یک ناشر دیگر را با نام خودش منتشر کرده و به قیمت ارزان می‌فروشد و لطمه‌ای جدی بر پیکر دیگر ناشران می‌زند. آموزگار درباره این اتفاق به جام‌جم می‌گوید: از چند سال پیش با این پدیده روبه رو بوده ایم و لطمه‌های فراوانی به همکاران ناشر زده است. در ابتدا ناشران پیگیر موضوع شدند و به نتیجه‌ای نرسیدیم. اما متوجه شدیم این کار یک شبکه دارد، شبکه‌ای پایش را به ادارات دولتی، مکان‌های عمومی، فروشگاه‌های اینترنتی و … باز کرده است و حتی در نمایشگاه‌های استانی کتاب و نمایشگاه بین‌المللی هم حضور پررنگی دارد! او ادامه می‌دهد: از میان کتاب‌هایی که یک ناشر روانه بازار می‌کند، اصولا تعداد محدودی به چاپ‌های بالا می‌رسند و با اقبال عمومی مواجه می‌شوند. ناشر می‌خواهد با همین کتاب‌ها هزینه ادامه کارش را فراهم کند، آن وقت یک عده سودجو وارد کار می‌شوند و از زحمات یک ناشر بهره می‌برند. بدون این‌که هیچ زحمتی برای کار بکشند، به جریان کار دیگران هم آسیب می‌زنند. اگر با چنین تخلفاتی برخورد نشود، ناشری باقی نمی‌ماند.
اما چرا ماجرا زودتر پیگیری نمی‌شود؟ آموزگار درباره این موضوع دو نکته را مطرح می‌کند. او می‌گوید: اول این‌که موضوع با برخورد گرمی از سوی وزارت ارشاد مواجه نبود، ولی به مرور طی دو سال گذشته مباحثی مطرح شده و به نتیجه رسید، حالا هم تفاهم‌نامه‌ای برای حل این مشکل بین اتحادیه ناشران و ارشاد منعقد شده است و کارگروه مربوطه پیگیر این ماجراست.
رئیس اتحادیه ناشران ادامه می‌دهد: نکته دوم هم این است که ناشران تمایل به شکایت شخصی نداشتند و این در حالی بود که طبق ساز و کار قانونی ناشران باید وارد شکایت می‌شدند، در حالی که معتقد بودند مساله عمومی است و دادستان باید به آن ورود کند. حالا چگونه ماجرایی که از نظر قانون خصوصی بود، عمومی شد؟ ماجرا از این قرار است که اتحادیه ناشران همراه با اعضایش موضوع را پیگیری کرده و به این نکته می‌رسند که قاچاقچیان کتاب همان کسانی هستند که پیش از این هم کتاب‌های ممنوعه را چاپ کرده و در کنار خیابان و … می‌فروخته‌اند. آموزگار با توضیح این موضوع بیان می‌کند: متاسفانه قبح سرقت ادبی هنوز در جامعه ما جا نیفتاده است، که اگر این‌طور بود با معضلاتی از این دست روبهرو نمی‌شدیم. مسائلی هم به بازار نشر لطمه می‌زنند و هم احساس امنیت را از ناشر می‌گیرند. به گفته او روز گذشته دو واحد که مشغول تکثیر و فروش کتاب‌های قاچاق بودند با حضور پلیس پلمب شدند و هر جا هم رفتارهایی مشابه دیده شود، با آن برخورد قانونی انجام می‌گیرد.
وانت‌ها و کتاب‌ها
گفتیم که ده وانت کتاب قاچاق از کتابفروشی‌ها جمع‌آوری شده است. اما این کتاب‌ها بیشتر در چه موضوعاتی بودند. آموزگار هرچند نام دقیق کتاب‌ها را بیان نمی‌کند، اما می‌گوید بیشتر با کتاب‌های عمومی روبهرو شده‌اند که اغلب هم موضوع تاریخ را داشته یا رمان بوده‌اند. با این حساب می‌توان حدس زد که حتما کتاب‌های پرفروشی چون «ملت عشق»، «من پیش از تو» و «من پس از تو»، «سه‌شنبه‌ها با موری» و… و… فهرست بلندبالایی از کتاب‌هایی را تشکیل بدهند که مورد توجه سودجویان عرصه کتاب قرار گرفته‌اند. البته «خاما» نوشته یوسف علیخانی هم هرچند مدت زیادی از انتشارش نمی‌گذرد، اما از جمله کتاب‌هایی است که مورد توجه سوداگران کتاب قرار گرفته بود و نسخه‌های غیرقانونی آن به فروش می‌رسید.
زینب مرتضایی‌فرد
روزنامه‌نگار
